Στρες

Το να αγνοούμε το στρες δεν λειτουργεί και το να προσπαθούμε να το καταπολεμήσουμε προσφέρει μόνο προσωρινή ανακούφιση. Είναι καλύτερο να το ακούσουμε και να κατανοήσουμε τις αιτίες του. Αυτό όχι μόνο θα μας βοηθήσει να μετριάσουμε τις επιπτώσεις του στην υγεία μας, αλλά μπορεί και να μας βοηθήσει να αλλάξουμε τη σχέση που έχουμε με τον ίδιο μας τον εαυτό.

Τι είναι το στρες;

Το στρες είναι μια φυσιολογική ανθρώπινη αντίδραση σε μια κατάσταση απειλής. Μια τέτοια αντίδραση εμφανίζεται τόσο σε ψυχικό επίπεδο (αίσθημα διέγερσης), όσο και σε σωματικό επίπεδο (αύξηση της αναπνοής και του καρδιακού ρυθμού, αύξηση της ροής του αίματος στους μυς) και μπορεί να μας σώσει σε μια κατάσταση πραγματικού κινδύνου.

Οι καταστάσεις στις οποίες κινδυνεύει πραγματικά η ζωή μας είναι λίγες στις μέρες μας, αλλά στην καθημερινή ζωή αντιμετωπίζουμε πολλές απαιτήσεις και βρισκόμαστε υπό πίεση. Ακόμη και αυτό μπορεί να γίνει αντιληπτό από το σώμα μας ως απειλή.

Μια στρεσογόνος κατάσταση που διαρκεί πολύ ή επαναλαμβάνεται συχνά γίνεται προβληματική. Εξαντλεί τον οργανισμό μας, Στο πλαίσιο αυτό, μιλάμε για μακροχρόνιο ή χρόνιο στρες.

Τύποι του στρες

Αναστάτωση: πρόκειται για το αρνητικό στρες. Το ανεπιθύμητο στρες χαμηλής έντασης, ή η αναστάτωση, μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για το σώμα. Συσσωρεύεται με την πάροδο του χρόνου και μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιο στρες, το οποίο προκαλεί δυσάρεστα ψυχικά ή σωματικά συμπτώματα. Αυτός ο τύπος στρες μπορεί να προκαλείται από τις κοινωνικές απαιτήσεις που σχετίζονται με τις επιδόσεις, το στρες στο σχολείο ή στη δουλειά, τη βιαστική διεκπεραίωση εργασιών, την αστάθεια στις σχέσεις ή την ανησυχία για τα αγαπημένα μας πρόσωπα.

Ευστρές: πρόκειται για το θετικό, βοηθητικό στρες, το οποίο καλείται ευστρές. Το ευστρές δεν μας κάνει κακό, το αντίθετο μάλιστα. Είναι ένα βέλτιστο επίπεδο στρες, που λειτουργεί ως δημιουργική και κινητήρια δύναμη. Όταν οι στρεσογόνοι παράγοντες αντιμετωπίζονται ως ευκαιρία ή πρόκληση που μπορεί να ξεπεραστεί με επιτυχία, μας προκαλούν ευχάριστα συναισθήματα. Μπορεί να φαίνεται δύσκολο να αναγνωρίσουμε τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ θετικού και αρνητικού στρες, αλλά μπορούμε απλά να παρατηρήσουμε το σώμα μας. Αν παρατηρήσετε σημάδια του στρες στον εαυτό σας, όπως κακό ύπνο ή πεπτικά προβλήματα, πρόκειται για το ανθυγιεινό στρες.

Χρόνιο στρες
Το φυσιολογικό, καθημερινό στρες, το οποίο υποχωρεί αυτόματα μόλις περάσει η στρεσογόνος κατάσταση. Ωστόσο, το χρόνιο στρες είναι το στρες που επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα και μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές στην υγεία μας.

Αναγνωρίζοντας την απόκριση του στρες

Όταν ερχόμαστε σε επαφή με έναν κίνδυνο, όπως ένας μεγάλος σκύλος που γαβγίζει, ο υποθάλαμός μας, μια μικρή αλλά ζωτικής σημασίας περιοχή του εγκεφάλου, ενεργοποιεί το σύστημα συναγερμού του σώματος. Αυτός ο μηχανισμός αναγκάζει τα επινεφρίδια μας να παράγουν χημικές ουσίες όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη.

Η αδρεναλίνη αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, την αρτηριακή πίεση και τα αποθέματα της ενέργειας. Η κορτιζόλη, η κύρια ορμόνη του στρες, αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, καθιστώντας διαθέσιμες τις χημικές ουσίες αποκατάστασης των ιστών.

Όταν η απόκριση του στρες επιμένει

Μόλις περάσει η αντιληπτή απειλή, τα επίπεδα των ορμονών επανέρχονται στο φυσιολογικό. Τα επίπεδα αδρεναλίνης και κορτιζόλης πέφτουν, ο καρδιακός ρυθμός και η αρτηριακή πίεση επιστρέφουν σε κατάσταση ηρεμίας και τα άλλα συστήματα επιστρέφουν στις φυσιολογικές τους δραστηριότητες. Ωστόσο, αν οι στρεσογόνοι παράγοντες είναι διαρκώς παρόντες και αισθανόμαστε ότι απειλούμαστε διαρκώς, η απόκριση της«πάλης ή φυγής» («fight or flight») παραμένει ενεργοποιημένη.

Η παρατεταμένη ενεργοποίηση του συστήματος απόκρισης στο στρες και η επακόλουθη υπερέκθεση στην κορτιζόλη και σε άλλες ορμόνες του στρες μπορεί να διαταράξει πολλές διεργασίες του σώματός μας. Αυτό δημιουργεί αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών για την υγεία μας.

Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε υγιείς τρόπους αντιμετώπισης των στρεσογόνων παραγόντων στη ζωή μας.

Πώς εκδηλώνεται το στρες;

Οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν στρες σε καθημερινή βάση, αλλά ο καθένας το βιώνει και αντιδρά σε αυτό με τρόπο διαφορετικό. Για τον λόγο αυτό, τα σημάδια που αφήνει στην υγεία μας, αν διαρκεί πολύ ή είναι πολύ έντονο, είναι επίσης διαφορετικά από άτομο σε άτομο.

Στρες και ψυχοσωματική

Το στρες, πέρα από το ότι μας προκαλεί ψυχική δυσφορία, συχνά εκδηλώνεται με τρόπο ψυχοσωματικό. Τα καρδιαγγειακά και τα πεπτικά προβλήματα είναι οι πιο συχνές συνέπειές του. Οι δερματικές διαταραχές, τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά προβλήματα, η αϋπνία και η τριχόπτωση είναι επίσης συχνές ψυχοσωματικές εκδηλώσεις του στρες.

Πιθανές σωματικές εκδηλώσεις του στρες:

• ακμή, έκζεμα, εξανθήματα και άλλα δερματικά προβλήματα
• άγχος, κατάθλιψη
• διαβήτης
• καρδιακές παθήσεις, εμφράγματα, υψηλή αρτηριακή πίεση και εγκεφαλικά επεισόδια
• υπερλειτουργία του θυρεοειδούς
• σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
• δυσπεψία, κοιλιακό άλγος, διάρροια λόγω στρες
• έλκη στομάχου
• μεταβολές του βάρους
• τριχόπτωση λόγω στρες
• μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας
• πονοκέφαλοι
• μυϊκή ένταση και πόνος
• προβλήματα ύπνου
• προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης

Ποια είναι η σχέση μεταξύ του στρες και της παγκρεατίτιδας;

Η έρευνα και η κλινική πρακτική επιβεβαιώνουν ότι υπάρχει σχέση. Σε αντίθεση με το βραχυπρόθεσμο στρες, το οποίο τείνει να προστατεύει το πάγκρεας από τη φλεγμονή, το μακροπρόθεσμο στρες εγκυμονεί κινδύνους. Το πάγκρεας διαπερνάται από ένα πυκνό δίκτυο νεύρων, τα οποία είναι ευαίσθητα στις ορμόνες που παράγει το σώμα ως αποτέλεσμα του στρες. Στην ουσία, αυτό αυξάνει τον κίνδυνο φλεγμονής.

Πώς μπορώ να καταπολεμήσω το στρες; Και πώς μπορώ να μάθω να αντιμετωπίζω στρεσογόνες καταστάσεις;

Σε περίπτωση που υποφέρετε ήδη από το στρες και αναζητάτε τρόπους να το καταπολεμήσετε, σας συνιστούμε να φροντίσετε τόσο το σώμα όσο και το μυαλό σας.

Τα στρεσογόνα γεγονότα είναι μέρος της ζωής. Και μπορεί να μην μπορείτε να αλλάξετε την τρέχουσα κατάστασή σας. Ωστόσο, μπορείτε να διαχειριστείτε τον αντίκτυπο που έχουν αυτά τα γεγονότα σε εσάς.

Αν θέλετε πραγματικά να είστε συνεπείς, τότε η καλύτερη λύση είναι να επικοινωνήσετε με έναν επαγγελματία, έναν ψυχοθεραπευτή ή έναν coach.

Οι τεχνικές με επίκεντρο το σώμα περιλαμβάνουν ασκήσεις  αναπνοής: πολλοί άνθρωποι διαπιστώνουν ότι αναπνέουν πολύ ρηχά ή ότι δεν χρησιμοποιούν όλον τον χώρο στον θώρακα και στην κοιλιά τους. Μπορείτε να δοκιμάσετε κάποια μορφή χαλάρωσης ή να επικεντρωθείτε στην κίνηση. Το να δουλέψουμε με το μυαλό τείνει να είναι πολύπλοκο, αλλά μπορεί να ξεκινήσουμε, για παράδειγμα, με μια ώρα την ημέρα που αφιερώνουμε στον εαυτό μας.

Οι στρατηγικές διαχείρισης του στρες περιλαμβάνουν:

• υγιεινή διατροφή, τακτική άσκηση και επαρκή ύπνο
• κίνηση του σώματός μας το πρωί (π.χ. παρκάροντας σκόπιμα το αυτοκίνητό μας μερικούς δρόμους μακριά από τη δουλειά)
• τεχνικές χαλάρωσης όπως γιόγκα, βαθιές αναπνοές, μασάζ ή διαλογισμό
• καταγραφή των σκέψεων, των συναισθημάτων και των εμπειριών μας ή καταγραφή των πραγμάτων για τα οποία νιώθουμε ευγνώμονες
• χρόνο για χόμπι, χρόνο για εμάς
• ανάπτυξη υγιών φιλικών σχέσεων και συζητήσεις με αγαπημένα πρόσωπα
• τρόπους να βάλουμε περισσότερο χιούμορ και γέλιο στη ζωή μας
• εθελοντισμό
• ιεράρχηση προτεραιοτήτων και απαλλαγή από εργασίες που δεν είναι απαραίτητες
• επαγγελματική συμβουλευτική για να μας βοηθήσει να αναπτύξουμε συγκεκριμένες στρατηγικές για την αντιμετώπιση του στρες

Αποφύγετε τους ανθυγιεινούς τρόπους αντιμετώπισης του στρες, όπως η υπερκατανάλωση τροφής, το αλκοόλ, ο καπνός ή η χρήση άλλων ουσιών. Εάν ανησυχείτε ότι μπορεί να είστε επιρρεπείς σε κάτι τέτοιο όταν έρχεστε αντιμέτωποι με στρεσογόνες καταστάσεις, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

Η ανταμοιβή σας για την εκμάθηση στρατηγικών διαχείρισης του στρες θα είναι μεγαλύτερη ψυχική γαλήνη, βελτίωση των σχέσεων, της υγείας και της συνολικής ποιότητας της ζωής σας.

Πώς μπορεί να με βοηθήσει με το στρες η ψυχοθεραπεία;

Η ψυχοθεραπεία μας επιτρέπει να επιβραδύνουμε τους ρυθμούς μας και να εστιάσουμε την προσοχή μας στις πραγματικές αιτίες του στρες, οι οποίες, στη δίνη των καθημερινών μας υποχρεώσεων, συχνά δεν μας είναι ξεκάθαρες. Μας βοηθά να τις κατονομάσουμε και να αλλάξουμε κάποια από τα μοτίβα της συμπεριφοράς μας, ώστε να μπορούμε να παραμένουμε ήρεμοι.

Το πλεονέκτημα της διαδικτυακής θεραπείας είναι ότι είναι εύκολα προσβάσιμη όταν βιώνουμε δύσκολες καταστάσεις, στις οποίες ένας ψυχοθεραπευτής μπορεί να είναι ένας ευπρόσδεκτος οδηγός.

Υπάρχουν τρόποι πρόληψης του στρες;

Για την πρόληψη του στρες ισχύουν όλες οι γνωστές συμβουλές για έναν υγιεινό τρόπο ζωής: ισορροπημένη διατροφή, άσκηση και επαρκής ύπνος. Αλλά αν θέλετε να κάνετε κάτι περισσότερο για σας, επιβραδύνετε τους ρυθμούς σας και αποκτήστε επίγνωση όλων όσων κάνετε, όσων σκέφτεστε και όσων βιώνετε. Το στρες μας προλαβαίνει κάθε φορά που έχουμε απομακρυνθεί πολύ από τον εαυτό μας.

Μπορούμε επίσης να εκλάβουμε ως πρόκληση το γεγονός ότι αναγκαστήκαμε από τις περιστάσεις να αντιμετωπίσουμε το στρες. Ως μια ευκαιρία να μάθουμε κάτι για τον εαυτό μας και να μάθουμε πώς να ρίχνουμε τους ρυθμούς μας, να έχουμε περισσότερο χρόνο για τον εαυτό μας και πώς να τον αξιοποιούμε στο έπακρο.

Η ψυχοθεραπεία είναι μια εξαιρετική στρατηγική μείωσης του στρες, η οποία δεν είναι απαραίτητο να χρησιμοποιείται μόνο όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση ανάγκης. Ας κρατήσουμε τις κοινωνικές μας επαφές και ας δημιουργήσουμε στενές διαπροσωπικές σχέσεις. Οι σχέσεις απαιτούν συνεχή προσοχή, αλλά αυτό έχει ως αποτέλεσμα να νιώθουμε εκπληρωμένοι. Ας καλλιεργήσουμε υγιεινές συνήθειες, οι οποίες περιλαμβάνουν οπωσδήποτε πολλή άσκηση, επαρκή ξεκούραση και μια διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά.

Η ευγνωμοσύνη είναι μια άλλη στρατηγική για την αποφυγή δημιουργίας του στρες. Ας είμαστε ευγνώμονες για όσα έχουμε, αλλά και για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Ας αφιερώνουμε ένα λεπτό κάθε μέρα για να φροντίσουμε τις δικές μας ανάγκες.

Ελέγξτε αν παρουσιάζετε συμπτώματα στρες

Μπορείτε επίσης να ελέγξετε τον εαυτό σας με ένα γρήγορο και αξιόπιστο διαδικτυακό τεστ για το στρες. Το τεστ χρησιμοποιεί την Κλίμακα Αντιληπτού Στρες και με βάση τις απαντήσεις σας σε 10 απλές ερωτήσεις σας βοηθάει να προσδιορίσετε πόσο στρες βιώνετε.