Πως να Ξεπεράσετε την Τελειομανία

Νιώθετε την πίεση που φέρνει η επιθυμία για τελειότητα; Όχι, δεν είναι κάτι που μας κάνει καλό, ούτε μας βοηθάει να έχουμε μεγαλύτερο κίνητρο και μεγαλύτερη παραγωγικότητα. Ας ρίξουμε μια ματιά στην τελειομανία ή τελειοθηρία και την επίδρασή που έχει στην ψυχική μας υγεία. Οι ψυχοθεραπευτές μας σας συμβουλεύουν πώς να ξεπεράσετε αυτή την ανάγκη για τελειότητα.

Ποιος μπορεί να χαρακτηριστεί τελειομανής;

Ο τελειομανής είναι ένα άτομο που έχει υπερβολικά υψηλές προσδοκίες (τις περισσότερες φορές από τον ίδιο του τον εαυτό).  Περνάει όλη τη μέρα ετοιμάζοντας τα γλυκά για το χριστουγεννιάτικο πάρτι, αλλά όταν η επικάλυψη λιώσει λίγο κατά τη διάρκεια της διαδρομής, νιώθει ότι απέτυχε. Ακόμα και όταν όλα πάνε σύμφωνα με το πλάνο, αντί να συγχαρεί τον εαυτό του, αναζητά περιθώρια βελτίωσης.  Είτε πρόκειται για γλυκά, είτε για μια παρουσίαση στη δουλειά είτε για ένα networking post στα social media.  Πολύ απλά πρέπει όλα να είναι τέλεια.

Σύμφωνα με τους ψυχολόγους Paul Hewitt και Gorden Flett, η τελειομανία μπορεί επίσης να στρέφεται προς τους άλλους και να εκδηλώνεται με τη μορφή των υψηλών απαιτήσεων από τους άλλους, ή να προέρχεται από το περιβάλλον μας (κοινωνικά προδιαγεγραμμένη τελειομανία), όπως οι υψηλές προσδοκίες που θέτουν τα social media ή το πανεπιστήμιο, δημιουργώντας πίεση για τέλειες ακαδημαϊκές επιδόσεις.

Είναι καλό να θέλουμε να βελτιωνόμαστε συνεχώς, έτσι δεν είναι;

Εξαρτάται από τον βαθμό. Η τελειομανία μας κρατάει εγκλωβισμένους σε έναν φαύλο κύκλο στρες, αμφιβολιών και πίεσης για απόδοση. Δεν είμαστε ποτέ ικανοποιημένοι ή δεν καταφέρνουμε να ξεκουραστούμε πλήρως.  Μόλις ολοκληρώσουμε μια δουλειά, σκεφτόμαστε την επόμενη και αναρωτιόμαστε τι θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει καλύτερα. Και η χαρά για αυτό που ήδη δημιουργήσαμε ή τελειώσαμε; Χάνεται κάπου ανάμεσα στο "θα μπορούσα να το είχα κάνει και καλύτερα" και στο "τι πρέπει να κάνω τώρα;".

Δεν νομίσουμε να σας εκπλήξει το γεγονός ότι οι έρευνες δείχνουν ότι οι τελειομανείς είναι πιο επιρρεπείς στο burnout. Η τελειομανία συνδέεται επίσης με το άγχος, την κατάθλιψη, τις διατροφικές διαταραχές, την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) και άλλα ψυχολογικά προβλήματα.

Είναι η τελειομανία διαταραχή;

Από μόνη της, όχι.  Αντίθετα, πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που κυμαίνεται στην κλίμακα από μια υγιή επιθυμία για την επίτευξη καλών αποτελεσμάτων έως μια ανθυγιεινή πίεση για τελειότητα που μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική.  Και αυτή η ανθυγιεινή πίεση συμβαδίζει συχνά με προβλήματα που εμπίπτουν στην κατηγορία των ψυχολογικών διαταραχών.  Όπως το άγχος, η κατάθλιψη, οι διατροφικές διαταραχές και άλλα.

Εξάλλου, η τελειομανία μπορεί να κάνει τη ζωή σας περίπλοκη:

• Οδηγεί σε αναβλητικότητα
  • Αναβάλλετε ποτέ tasks επειδή περιμένετε την "κατάλληλη στιγμή" ή τις τέλειες συνθήκες;
• Συνοδεύεται από χαμηλή αυτοεκτίμηση
  • Νιώθετε ότι δεν είστε ποτέ αρκετά καλοί.
• Μπορεί να δημιουργήσει ένταση στις σχέσεις
  • Αν έχετε από τον σύντροφό σας μονίμως υψηλές και μη ρεαλιστικές απαιτήσεις.
• Βάζει την υγεία σε δεύτερη μοίρα
  • Η συνεχής πίεση για απόδοση οδηγεί σε χρόνιο στρες, το οποίο επιβαρύνει την υγεία.
• Παραλύετε από τον φόβο της αποτυχίας
  • Όταν γνωρίζετε ότι το αποτέλεσμα είναι απίθανο να είναι 100% τέλειο, συχνά προτιμάτε να μην κάνετε τίποτα εξαρχής.

Ίσως μέχρι σήμερα να βλέπατε την ανάγκη σας για τελειότητα ως προτέρημα. Έχετε τα πιο καλοτυλιγμένα δώρα, σπιτικό eggnog, αφράτη βασιλόπιτα και πεντακάθαρα παράθυρα. Όμως, το κυνήγι της τελειότητας συχνά συνοδεύεται από περισσότερα προβλήματα, επιβαρύνοντας την ψυχική σας ευεξία.

Σημάδια τελειομανίας: Μάθετε πού βρίσκεστε στην κλίμακα

Πιθανότατα έχετε ήδη παρατηρήσει ότι η τελειομανία σας επηρεάζει με διάφορους τρόπους. Είναι όμως το επίπεδό της πραγματικά ανθυγιεινό; Κάντε ένα σύντομο τεστ για να το ανακαλύψετε!

Τεστ τελειομανίας: Απαντήστε σε αυτές τις ερωτήσεις με ειλικρίνεια, με ένα ΝΑΙ/ΟΧΙ:

1. Νιώθω ότι αν δεν κάνω κάτι τέλεια, έχω αποτύχει.
2. Όταν ολοκληρώνω κάτι, κοιτάζω αμέσως πώς θα μπορούσα να το είχα κάνει καλύτερα, αντί να πω μπράβο στον εαυτό μου.
3. Συχνά αναβάλλω να κάνω κάτι γιατί περιμένω την "τέλεια" στιγμή για να ξεκινήσω. Τη στιγμή που θα έχω μια καλύτερη ιδέα, μια πιο δημιουργική διάθεση κ.λπ.
4. Όταν κάνω κάποιο λάθος, νιώθω ενοχές. Ακόμα κι αν είναι μικρό και πιθανότατα κανείς δεν θα το προσέξει.
5. Όταν αναθέτω κάτι σε άλλους, τείνω να ελέγχω και να διορθώνω τη δουλειά τους. Θα προτιμούσα να το κάνω μόνος,-η μου. Εγώ το κάνω καλύτερα έτσι κι αλλιώς.
6. Δεν μπορώ να ξεκουραστώ αν το σπίτι μου δεν είναι καθαρό, αν δεν έχω μαγειρέψει και αν δεν είναι όλα τακτοποιημένα. Νιώθω ότι πρέπει να κάνω πάντα κάτι παραγωγικό.
7. Οι νέες και μεγάλες προκλήσεις με φοβίζουν και συχνά προτιμώ να τις αποφεύγω. Φοβάμαι ότι δεν θα τα καταφέρω όσο καλά θα ήθελα.
8. Συχνά δουλεύω πολύ περισσότερο απ’ όσο είναι απαραίτητο για ένα task. Ψάχνω πάντα για πράγματα που θα μπορούσα να βελτιώσω.
9. Φοβάμαι ότι αν όλα δεν είναι τέλεια, οι άλλοι θα με κρίνουν.

Όσες περισσότερες φορές απαντήσετε ΝΑΙ, τόσο πιο ψηλά βρίσκεστε στην κλίμακα της τελειομανίας. Σύμφωνα με μία έρευνα, το επίπεδο της τελειομανίας, ιδίως μεταξύ των νέων, έχει αυξηθεί σημαντικά από το 1989.  Οι τελειομανείς είμαστε πλέον περισσότεροι από ποτέ. Η μεγαλύτερη αύξηση παρατηρείται στην κοινωνικά προδιαγεγραμμένη τελειομανία - δηλαδή, στην πίεση που δεχόμαστε από το περιβάλλον μας και τα μέσα ενημέρωσης να είμαστε τέλειοι σε όλα. Αλλά θέλουμε πραγματικά να ζούμε υπό αυτή την πίεση;

Τι μπορούμε να κάνουμε για να μη γίνει η τελειομανία εμπόδιο στη ζωή μας;

8 συμβουλές για να ξεπεράσετε την τελειομανία

Οι ψυχοθεραπευτές μας προτείνουν τα εξής βήματα:

1.  Αποδεχτείτε το γεγονός ότι η τελειότητα δεν υπάρχει.

Τα κοινωνικά πρότυπα ομορφιάς ή επιτυχίας αλλάζουν συνεχώς - από τις καμπύλες των προηγούμενων δεκαετιών μέχρι τη σημερινή εμμονή με την αδύνατη σιλουέτα. Επιπλέον, η «τελειότητα» διαφέρει για τον καθένα. Προσπαθήστε να μην συγκρίνετε τόσο πολύ τον εαυτό σας με τους άλλους και να μην δίνετε μεγάλη σημασία στο τι σκέφτονται για εσάς. Μπορεί το χριστουγεννιάτικο τραπέζι τους να είναι πιο πολυτελές, αλλά η πατατοσαλάτα τους δεν συγκρίνεται με τη δική σας. Ο καθένας έχει διαφορετικές προτεραιότητες και αντιλαμβάνεται το τέλειο διαφορετικά.

2. Αλλάξτε τον τρόπο με τον οποίο βλέπετε τα λάθη

Τα λάθη ή μια αποτυχία ΔΕΝ είναι απόδειξη ότι αποτύχατε. Αντίθετα, είναι ευκαιρίες για βελτίωση. Προσπαθήστε να τα δείτε ως μέρος της όλης διαδικασίας. Ξέρατε ότι οι δύο πρώτοι δίσκοι της Shakira δεν πήγαν καθόλου καλά; Όμως, δεν το θεώρησε αποτυχία ούτε απογοητεύτηκε. Ήταν ο τρίτος της δίσκος που την εκτόξευσε στη διεθνή σκηνή. Είναι φυσιολογικό να μην είστε τέλειοι και να κάνετε λάθη. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να τα κάνει.

3. Συνειδητοποιήστε ότι οι άλλοι δεν ασχολούνται τόσο μαζί σας

Μια δύσκολη αλήθεια, αλλά ταυτόχρονα πολύ απελευθερωτική. Συχνά νιώθουμε ότι οι άλλοι μας κρίνουν συνεχώς και παρακολουθούν όλα μας τα λάθη. Αλλά η αλήθεια είναι άλλη: Οι άνθρωποι νοιάζονται κυρίως για τον εαυτό τους και έχουν αρκετά δικά τους προβλήματα. Οι περισσότεροι δεν πρόσεξαν καν ότι η τσάντα σας δεν ταίριαζε απόλυτα με τα παπούτσια σας στο χριστουγεννιάτικο πάρτι, ούτε νοιάζεται αν και πώς στολίσατε το δέντρο σας.

4. Θέστε εφικτούς στόχους και γράψτε ρεαλιστικές λίστες

Θέλουμε να τα κάνουμε όλα τέλεια, όσο πιο γρήγορα γίνεται, και να γιορτάσουμε την επιτυχία μας, σωστά; Όμως, είμαστε άνθρωποι, όχι μηχανές. Όταν φτιάχνετε το πλάνο, θυμηθείτε ότι η ξεκούραση είναι σημαντική και ότι ο καθένας έχει τον δικό του ρυθμό. Μπορείτε να γράψετε ένα βιβλίο που θα κερδίσει λογοτεχνικό βραβείο ακόμη και στα πενήντα σας. Προσπαθήστε να μην πιέζετε τόσο πολύ τον εαυτό σας και επικεντρωθείτε σε μικρότερα βήματα, όπως στο να γράψετε το πρώτο κεφάλαιο. Και μην ξεχάσετε να γιορτάζετε κάθε μικρή σας πρόοδο!

5. Όχι, δεν χρειάζεται να ευχαριστείτε τους πάντες

Η τελειομανία συνδέεται συχνά με την τάση μας να ευχαριστούμε τους άλλους, με άλλα λόγια με την ανάγκη να ικανοποιούμε τους πάντες. Εδώ βρίσκεται και η αιτία της τελειομανίας. Αν στο σπίτι σας η επιβράβευση ερχόταν μόνο μέσα από την απόδοση ή την εκπλήρωση των προσδοκιών, μπορεί να έχετε υιοθετήσει την πεποίθηση: «Πρέπει να είμαι τέλειος,-α για να με συμπαθούν.» Έτσι, λέτε ναι σε όλα, είστε πάντα διαθέσιμοι, κάνετε περισσότερα απ’ όσα χρειάζεται και κρύβετε τις αδυναμίες σας.

Πώς το ξεπερνάμε όμως αυτό; Το κλειδί είναι να μάθετε να λέτε "ΟΧΙ", να αποδεχτείτε τις ατέλειές σας και να κατανοήσετε ότι η αξία σας δεν εξαρτάται από τη γνώμη των άλλων.

6. Καθορίστε τι σημαίνει «αρκετά καλό»

Είμαστε σίγουροι ότι γνωρίζετε αυτό το συναίσθημα: Μια δουλειά που θα έπρεπε να διαρκέσει μία ώρα έχει καταλήξει να σας απασχολεί όλη τη μέρα, επειδή συνεχώς προσπαθείτε να τη βελτιώσετε; Είναι χάσιμο χρόνου. Θέστε εκ των προτέρων ένα όριο για το πότε θα είναι "αρκετά καλή". Μπορεί να είναι ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ή μια λίστα βασικών σημείων που είναι πραγματικά απαραίτητα. Όταν φτάσετε σε αυτό το όριο, σταματήστε και θεωρήστε τη δουλειά ολοκληρωμένη. Το τέλειο δεν είναι πάντα απαραίτητο - αρκεί να είναι λειτουργικό και ουσιαστικό.

7. Να είστε καλοί με τον εαυτό σας

Οι τελειομανείς τείνουμε να είμαστε υπερβολικά αυστηροί με τα λάθη μας, αλλά δεν έχουμε κανένα πρόβλημα να επαινέσουμε τους άλλους για μία καμένη βασιλόπιτα. Προσπαθήστε να δείτε τον εαυτό σας μέσα από τα μάτια του καλύτερου σας φίλου. Όταν πιάνετε τον εαυτό σας να αυτοκριτικάρεται, σκεφτείτε: "Θα το έλεγα αυτό σε κάποιον που αγαπώ;» Αν η απάντηση είναι όχι, αλλάξτε το και πείτε στον εαυτό σας αυτό που θα λέγατε στον καλύτερο σας φίλο.

8. Κάντε χώρο στη χαρά και στον αυθορμητισμό

Μερικές φορές βοηθά να αδειάσετε το μυαλό σας για λίγο και να κάνετε κάτι χωρίς συγκεκριμένο στόχο - όπως να ζωγραφίσετε κάτι αφηρημένο, να χορέψετε ελεύθερα ή να μαγειρέψετε χωρίς συνταγή. Αυτές οι δραστηριότητες μας διδάσκουν ότι ακόμα και πράγματα που δεν είναι τέλεια μπορεί να είναι διασκεδαστικά και πολύτιμα. Με την τελειοθηρία μας συχνά ξεχνάμε να αφήσουμε χώρο στη χαρά της διαδικασίας. Προσπαθήστε να την ξαναβρείτε!

Αντιμετωπίστε την τελειομανία με ψυχοθεραπεία

Συχνά έχει τις ρίζες της στο παρελθόν - στην ανατροφή, στους βαθμούς του σχολείου ή σε άλλες εμπειρίες όπου η εκτίμηση ερχόταν μόνο μέσα από την απόδοση. Επιπλέον, η πίεση για τελειότητα από το περιβάλλον μας αυξάνεται συνεχώς (απλώς ανοίξτε τα social media). Ένας ψυχολόγος μπορεί να σας βοηθήσει να ανακαλύψετε τις πεποιθήσεις που δεν σας εξυπηρετούν και να τις αλλάξετε σταδιακά. Έτσι, θα καλλιεργήσετε μια πιο υγιή στάση απέναντι στον εαυτό σας και στους στόχους σας. Ας αφήσουμε, λοιπόν, την πίεση στην άκρη και ας αναπνεύσουμε πιο ελεύθερα.

Μέσω της Hedepy έχετε πρόσβαση σε περισσότερους από 50 εξειδικευμένους ψυχοθεραπευτές, για να βρείτε εκείνον που ταιριάζει απόλυτα στις ανάγκες σας. Για να κάνουμε την επιλογή ακόμα πιο εύκολη, μπορείτε να συμπληρώσετε ένα ερωτηματολόγιο 5 λεπτών, με βάση το οποίο θα σας προτείνουμε τον ιδανικό θεραπευτή για εσάς. Μπορείτε να κλείσετε την πρώτη σας συνεδρία με χρόνο αναμονής μόνο λίγες ημέρες.