Overthinking: Πώς να Βγείτε από την Παγίδα της Υπερβολικής Σκέψης;

Μήπως αυτές οι σκέψεις σας θυμίζουν κάτι; Τότε μάλλον η υπερβολική σκέψη έχει χτυπήσει και τη δική σας πόρτα. Πώς μπορούμε να σταματήσουμε την υπερβολική σκέψη και να ησυχάσουμε το μυαλό μας, προτού οι σκέψεις μας μας αγχώσουν; Οι ειδικοί μας σε θέματα ψυχικής υγείας μας συμβουλεύουν.

Τι Είναι η Υπερβολική Σκέψη

Η υπερβολική σκέψη είναι σαν να τρέχετε σε έναν μαραθώνιο σκέψεων, όπου συνεχίζετε να τρέχετε (στην ουσία να σκέφτεστε), χωρίς να φτάνετε πουθενά. Το μυαλό σας δημιουργεί εκατοντάδες διαφορετικά σενάρια για το πώς τα πράγματα μπορούν να πάνε στραβά, παρόλο που στο 99,9% των περιπτώσεων κανένα από αυτά δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα. Για κάθε κατάσταση και γεγονός στη ζωή σας παρουσιάζει χίλιες διαφορετικές προοπτικές, και οι 999 από αυτές είναι αρνητικές και αγχωτικές. Θα αναλύσει κάθε απόφαση που παίρνετε μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια και θα αρχίσει να την αμφισβητεί.  Εν τέλει, οι σκέψεις σας θα σας εξαντλήσουν, χωρίς να σας έχουν προσφέρει κάποια λύση.

Μπορεί να νιώθετε ότι είστε ο μόνος άνθρωπος στον κόσμο που κοιτάζει το ταβάνι μέχρι τις 2 το πρωί με αδιάκοπη ροή σκέψεων.  Σίγουρα όμως δεν είστε, ούτε κατά διάνοια. Σύμφωνα με έρευνες, πολλά είναι τα άτομα που υποφέρουν από χρόνια υπερανάλυση. Πιο συγκεκριμένα, στα άτομα ηλικίας μεταξύ 25 και 35 ετών, ένα εντυπωσιακό 73%.

Είναι η Υπερανάλυση Ψυχολογική Ασθένεια;

Όχι από μόνη της, αλλά συχνά συνοδεύεται από άγχος ή κατάθλιψη. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι όσοι ταλαιπωρούνται από την υπερανάλυση πρέπει να έχουν κάποια από αυτές τις διαγνώσεις.

Η υπερανάλυση είναι ένα μοτίβο σκέψης. Η υπερβολική σκέψη συχνά μας βάζει σε έναν κύκλο αρνητικών σκέψεων, οι οποίες οδηγούν σε αύξηση του άγχους και του στρες. Αυτό μπορεί να εξελιχθεί σε αληθινό πρόβλημα μακροπρόθεσμα. Πότε όμως δεν είναι αργά για να αλλάξουμε κάτι που μας ταλαιπωρεί.

Ήρθε η Ώρα να Σταματήσουμε να Σκεφτόμαστε Υπερβολικά

Το θέμα με την υπερανάλυση δεν είναι μόνο ότι οι σκέψεις μας είναι ασταμάτητες και μάλιστα σε μοτίβα που επαναλαμβάνονται. Η υπερανάλυση περιπλέκει τη ζωή μας σε διάφορα επίπεδα:

• Μειώνει την ψυχική και σωματική μας υγεία - Φανταζόμαστε ότι δεν χρειάζεται να σας αναφέρουμε τις επιπτώσεις του άγχους και του στρες στην υγεία μας. Μάλλον τις γνωρίζετε ήδη.
• Περιπλέκει τις σχέσεις μας - Στις σχέσεις, η υπερβολική σκέψη μπορεί να αποτελέσει πραγματικό πρόβλημα. Μας αναγκάζει να αναλύουμε κάθε αλληλεπίδραση και στη συνέχεια είτε να αποφεύγουμε τις αντιπαραθέσεις και να κρατάμε τα πάντα μέσα μας, είτε να συζητάμε με το άλλο άτομο προβλήματα που δεν υπάρχουν καν. Με λίγα λόγια, δημιουργεί ένταση στις σχέσεις μας. Από την άλλη πλευρά, ο φόβος μην πούμε ή κάνουμε το λάθος πράγμα μπορεί επίσης να μας απομονώσει κοινωνικά.
• Μας περιορίζει στη δουλειά - Συχνά αναβάλλουμε τις σημαντικές αποφάσεις, επειδή τις αναλύουμε ακατάπαυστα. Έτσι δεν είμαστε ποτέ σίγουροι για το ποια απόφαση είναι η σωστή. Αυτό μας οδηγεί σε αναβλητικότητα και κρατάει την παραγωγικότητά μας σε χαμηλά επίπεδα.  Η υπερβολική σκέψη μας εξαντλεί, γι' αυτό και αποτελεί έναν από τους παράγοντες που συμβάλλουν στην επαγγελματική εξουθένωση.
• Μας κρατάει στάσιμους - Κάθε νέο βήμα προς το άγνωστο αποτελεί σίγουρα μια πρόκληση για το μυαλό μας. Δεν είναι τυχαίο που η υπερανάλυση είναι επίσης γνωστή ως «ανάλυση-παράλυση». Όταν σκεφτόμαστε τόσο πολύ μένουμε κολλημένοι στις σκέψεις μας και εμποδίζουμε τον εαυτό μας να αναλάβει δράση, μένοντας απλά εκεί που είμαστε. Σε ένα διαμέρισμα που δεν μας αρέσει, σε μια σχέση που δεν μας προσφέρει τίποτα εδώ και καιρό, σε μια δουλειά στην οποία δεν εξελισσόμαστε.

Ο ψυχολόγος-ψυχοθεραπευτής και συνεργάτης της Hedepy, Μάνθος Μυριούνης, μας λέει:

Ο αντίκτυπος της υπερβολικής σκέψης δεν αφορά μονάχα την ψυχική μας εξουθένωση. Έχει επιπτώσεις και στην προσωπική και τη διανοητική μας ζωή. Οδηγεί με ακρίβεια σε αυτό που λέμε “παράλυση σκέψης’’, όπου ουσιαστικά και λόγω του μεγάλου όγκου των σκέψεών μας, αλλά και της πολυπλοκότητας αυτών, ο στόχος της λήψης αποφάσεων καθίσταται ανέφικτος. Είναι καθηλωτική η διαδικασία, που μέσω των συνεχών σκέψεων αλλά και της εμμονικής διερεύνησης περί μιας “άλλης επιλογής”, μιας “εναλλακτικής απόφασης” και της “δεύτερης εικασίας”, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε ούτε στα επαγγελματικά μας, ούτε στα προσωπικά μας ζητούμενα.

Είναι σαφές πως αυτή η ψυχική ακαταστασία φέρνει στη ζωή μας περισσότερο άγχος και μας οδηγεί σε χαμηλότερη αυτοεκτίμηση δια μέσω της συνεχούς αυξανόμενης επικριτικής στάσης απέναντι στις πράξεις και τις αποφάσεις μας. Με την υπεραναλυτική συμπεριφορά μας επηρεάζεται κάθε πτυχή και τομέας της καθημερινότητάς μας και μοιραία υπάρχουν συνέπειες. Κλονίζονται η αυτοεκτίμησή μας, η αυτογνωσία και η αυτοπεποίθησή μας εντός μας, η μια έπειτα από την άλλη. Πρακτικά με τη διενέργεια ενός εκτεταμένου εσωτερικού διαλόγου είμαστε μονίμως εξαντλημένοι, με κακή διάθεση και γι αυτό ανίκανοι να πάρουμε οποιαδήποτε απόφαση.

Ο ύπνος μας για παράδειγμα υπό το καθεστώς της φθοράς της υπερανάλυσης και της υπερβολικής σκέψης χάνει την ποιότητά του και παρουσιάζει πολλές δυσκολίες….σε κάθε περίπτωση δεν μας ξεκουράζει. Ο ήρεμος ύπνος, οι στιγμές χαλάρωσης χάνονται κι όλοι γνωρίζουμε το πόσο σημαντικός είναι ο ύπνος για την ποιότητα της ζωής μας γενικότερα, αλλά και την καθαρότητα της σκέψης μας πιο συγκεκριμένα.

Άλλη μια σημαντική θεωρώ επιπλοκή που εκδηλώνεται όταν εκτελούμε τις υπεραναλυτικές σκέψεις μας είναι η καταφανής έκπτωση των νοητικών μας διεργασιών, η μείωση της αποδοτικότητας μας κυρίως δε σε εργασίες που είναι απαιτητικές σε νοητική προσπάθεια και χρειάζονται την υψηλότερου επιπέδου απόδοση εκ μέρους μας. Ειδικότερα μια λειτουργία του εγκεφάλου μας, που διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στις εργασίες εκείνες που απαιτούν υψηλού επιπέδου γνωστικές δομές και διεργασίες εντός μας, και την αποδίδουμε σε αυτό που ονομάζουμε σαν “εργαζόμενη μνήμη’’. Αντιλαμβανόμενοι τη σημαντικότητα αλλά και των δυνατοτήτων με τις οποίες μας επιδοτεί η “εργαζόμενη μνήμη” μπορούμε να επικεντρωθούμε σε κείνα τα στοιχεία και τις πληροφορίες που κρίνονται ως αναγκαίες για να κάνουμε πράγματα τη συγκεκριμένη στιγμή που το θελήσουμε.

Δυστυχώς όμως η “χωρητικότητά” της, δηλαδή το μέγεθος των πληροφοριών που μπορεί κάθε φορά να συγκρατήσει είναι περιορισμένη και όταν αυτή κορεστεί δεν μπορούμε τίποτα άλλο να συγκρατήσουμε, απεμπολώντας έτσι τη δυνατότητά μας να εκτελούμε υψηλού επιπέδου εργασίες που είναι απαραίτητες για την εκτέλεση των υποχρεώσεών μας. Με την υπερανάλυση και των καταιγισμό των σκέψεών μας, το απόθεμα χώρου που είναι διαθέσιμο μικραίνει ταχύτατα και δεν περισσεύει για να εκτελέσουμε τις νοητικά απαιτητικές δοκιμασίες, που πιθανά μας χρειάζονται για να φέρουμε εις πέρας την εργασία μας.

Αυτή τη στιγμή πιθανότατα έχετε αρχίσει να σκέφτεστε πόσα πράγματα στη ζωή σας θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά αν δεν τα αναλύατε ασταμάτητα :) Ας μην ακολουθήσουμε όμως την πορεία αυτών των σκέψεων, αλλά ας επικεντρωθούμε καλύτερα στη λύση.

Πώς να Σταματήσετε το Μυαλό σας Από το να Σκέφτεται Υπερβολικά

Οι ψυχοθεραπευτές μας σας προτείνουν αυτά τα 7 βήματα.

1. Γράψτε τις σκέψεις σας σε χαρτί

Αν πιάνετε τον εαυτό σας να κάνει επαναλαμβανόμενες σκέψεις, πάρτε ένα κομμάτι χαρτί και γράψτε τις. Μόλις τις δείτε αποτυπωμένες στο χαρτί, το πιο πιθανό είναι να διαπιστώσετε ότι δεν είναι και τόσο τρομακτικές. Επιπλέον, θα σας είναι πιο εύκολο να βρείτε μια λύση ή να αποφασίσετε τι είναι πραγματικά σημαντικό.

2. Επικεντρωθείτε σε ό,τι μπορείτε να ελέγξετε

Η υπερανάλυση προκύπτει από την ανάγκη μας να έχουμε τον έλεγχο σε κάθε κατάσταση. Αντ’ αυτού, σκεφτείτε τι μπορείτε πραγματικά να ελέγξετε  και προσπαθήστε να απελευθερώσετε ό,τι είναι πέρα από τον έλεγχό σας. Εξάλλου, δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα γι' αυτό, οπότε δεν υπάρχει λόγος να το αναλύετε μέχρι να εξαντληθείτε. Σκεφτείτε το σαν ένα μπαλόνι που το αφήνετε να φύγει προς τον ουρανό. Μόλις το απελευθερώσετε, θα νιώσετε μεγάλη ανακούφιση.

3. Συνειδητοποιήστε ότι οι σκέψεις δεν είναι γεγονότα

Όλα τα καταστροφικά σενάρια που φτιάχνει το μυαλό σας συχνά δεν έχουν καμία βάση στην πραγματικότητα.  Οι σκέψεις δεν είναι γεγονότα, είναι απλά προϊόντα του μυαλού σας. Όταν τις δείτε από αυτή την οπτική γωνία, θα σας είναι πιο εύκολο να μην τις παίρνετε τόσο σοβαρά.

4. Η τέλεια απόφαση δεν υπάρχει

Συχνά σκεφτόμαστε υπερβολικά επειδή θέλουμε να πάρουμε την καλύτερη δυνατή απόφαση.  Αλλά η τέλεια απόφαση δεν υπάρχει. Όλες οι επιλογές έχουν τα υπέρ και τα κατά τους και ποτέ δεν μπορούμε να ξέρουμε με βεβαιότητα πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα.  Μερικές φορές είναι καλύτερα να πάρουμε μια «αρκετά καλή» απόφαση και να πάμε παρακάτω. Τα λάθη είναι μέρος της ζωής και ποτέ δεν μπορούν να αποφευχθούν εντελώς.

5. Βρείτε μια δραστηριότητα η οποία σας απορροφά

Όταν βρίσκεστε στη φυλακή των σκέψεών σας, ασχοληθείτε με μια δραστηριότητα ή ένα χόμπι που μπορεί να τραβήξει πλήρως την προσοχή σας, κάτι που θα σας κάνει να ξεχάσετε τον χρόνο.  Για κάποιους μπορεί να είναι ένα άθλημα, για άλλους τα βιντεοπαιχνίδια, η ζωγραφική ή ακόμα και η μαγειρική.  Ιδανικά, κάτι που απαιτεί την πλήρη προσοχή σας, ώστε οι σκέψεις σας να μην έχουν τον χώρο να εισβάλλουν στο μυαλό σας.

6. Φτιάξτε ένα πλάνο και τηρήστε το

Όταν έχετε να πάρετε μια δύσκολη απόφαση ή να διεκπεραιώσετε κάτι δύσκολο, φτιάξτε ένα σαφές πλάνο για το πώς θα το κάνετε και τηρήστε το.  Χωρίστε τα μεγαλύτερα tasks σε πιο μικρά βήματα και επικεντρωθείτε σε ένα μόνο τη φορά. Αυτό θα σας βοηθήσει να αποφύγετε το αίσθημα της υπερφόρτωσης.

7. Εξασκηθείτε στο mindfulness και στον διαλογισμό

Η ενσυνειδητότητα σας βοηθά να επιστρέψετε στο παρόν και να σταματήσετε τη ροή των σκέψεών σας. Αρχίστε με έναν απλό διαλογισμό - καθίστε σε ένα ήσυχο μέρος, επικεντρωθείτε στην αναπνοή σας και παρακολουθήστε πώς εισπνέετε και εκπνέετε τον αέρα. Όταν χάσετε τη συγκέντρωσή σας, επανέλθετε στην αναπνοή σας. Κάντε το ίδιο και με τις σκέψεις σας: όταν σας αποσπάσουν την προσοχή, απλά αναγνωρίστε τις και επανέλθετε στην αναπνοή σας.

Μιλήστε σε Κάποιον

Μην αφήνετε την υπερανάλυση να σας παραλύει. Μερικές φορές χρειάζεται απλά να μιλήσουμε σε κάποιον, έναν φίλο, έναν συνάδελφο ή σε κάποιο μέλος της οικογένειας για να δούμε την κατάσταση από μια νέα οπτική. Πιθανόν αυτό να μας βοηθήσει να διαπιστώσουμε ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο άσχημα, όσο νομίζαμε.

Αν θέλετε να βάλετε τέλος στο overthinking, η ψυχοθεραπεία είναι σίγουρα κάτι που μπορεί να σας βοηθήσει. Ο θεραπευτής θα σας ακούει πάντα υπομονετικά και θα σας δείξει απτούς τρόπους για να βγείτε από τον φαύλο κύκλο της υπερβολικής σκέψης και ανάλυσης.

Σύμφωνα με τον ψυχολόγο-ψυχοθεραπευτή και συνεργάτη της Hedepy, Μάνθο Μυριούνη:

“Με την σκέψη δεν θα ξεπεραστεί ποτέ ο φόβος…Μόνο με τη δράση αυτό θα επιτευχθεί’’

Στην ψυχοδυναμική προσέγγιση η υπερανάλυση αποτελεί ένα αμυντικό μηχανισμό, ο οποίος δεν επιτρέπει σε συναισθήματα οδυνηρά και καταπιεσμένα να εισχωρήσουν στο συνειδητό μας μέρος. Μπορεί να πρόκειται για καταπιεσμένα, για απαγορευμένα και οδυνηρά συναισθήματα, που αποτελούν κομμάτια της πρώιμης ηλικίας μας τα οποία ουδέποτε έχουν φανερωθεί ένεκα του φόβου. Σαν αποφασίσουμε να έρθουμε σε επαφή με αυτά τα άγνωστα κι ανοίκεια, τρομερά, ξένα και μη βιωμένα συναισθήματά μας, αυτό σηματοδοτεί μια ευκαιρία εντός μας για δομικές αλλαγές, μια ανάγκη μας για ψυχική επούλωση. Αυτές οι δυνητικά σπουδαίες μετακινήσεις εντός μας είναι απαραίτητο να δοκιμαστούν στο προστατευμένο δωμάτιο της ψυχοθεραπείας.

Στην Hedepy, μπορείτε να επιλέξετε μεταξύ 45+ πιστοποιημένων ψυχοθεραπευτών και να κλείσετε μια online συνεδρία για τις επόμενες μέρες. Μάθετε πώς λειτουργεί η online ψυχοθεραπεία.

Με βάση ένα πεντάλεπτο τεστ, θα σας προτείνουμε τον θεραπευτή που είναι πιο κατάλληλος για τις ανάγκες σας. Εξάλλου, ο σωστός ψυχοθεραπευτής είναι το κλειδί για μια επιτυχημένη ψυχοθεραπεία.