Τι σας έρχεται στο μυαλό όταν λέτε covid-19; Για εμάς, το πρώτο πράγμα που βλέπουμε είναι ο φόβος. Κάθε φορά που ανοίγουμε την τηλεόραση ή ανοίγουμε ένα πρόγραμμα περιήγησης, νιώθουμε ότι αν δεν φοβόμαστε αρκετά τον κορονοϊό, δεν εκτιμούμε την ανθρώπινη ζωή.
Κάποιοι από εμάς έχουν πει ότι πρέπει να ασκούμε κριτική σκέψη εκτός από το συναίσθημα. Όμως, τα σκληρά δεδομένα, πάνω στα οποία η κοινωνία μας έχει περάσει τις τελευταίες δεκαετίες χτίζοντας την αλήθεια, ερμηνεύονται διαφορετικά από τον καθένα.
Και έτσι το μόνο που μας μένει είναι οι απόψεις. Μπορεί να σκεφτόμαστε κάτι, να υποθέτουμε κάτι, να είμαστε πεπεισμένοι για κάτι, και όμως όλα να είναι εντελώς διαφορετικά.
Πώς μπορούμε λοιπόν να κατανοήσουμε έναν κόσμο όπου οι κανόνες που μας έδιναν την αίσθηση της ασφάλειας, την ικανότητα πρόβλεψης και, κυρίως, την ικανότητα επιρροής, έχουν πάψει να λειτουργούν σχεδόν εν μία νυκτί;
Θα θέλαμε να μοιραστούμε μαζί σας τι μπορεί να κάνει ο καθένας μας για τον εαυτό του σε αυτούς τους καιρούς αβεβαιότητας. Η συμβουλή αυτή προέρχεται από επαγγελματίες ψυχοθεραπευτές.
Έχουμε πληγεί σκληρά από τις δημοσιευμένες στατιστικές που αναφέρουν ραγδαία επιδείνωση της ψυχικής υγείας του πληθυσμού μας. Για παράδειγμα, σύμφωνα με μελέτη του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας στην Τσεχία, ο αριθμός των ατόμων που βιώνουν κατάθλιψη έχει τριπλασιαστεί από το 2017. Τα συλλυπητήριά μας απευθύνονται σε κάθε άτομο που περιλαμβάνεται σε αυτή τη στατιστική και σε όλους όσοι βιώνουν κάθε είδους πόνο αυτή τη στιγμή, είτε πρόκειται για την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, είτε για την απώλεια της ασφάλειας, είτε για την απώλεια της χαράς της ζωής. Γι’ αυτό δημιουργήσαμε επίσης το Hedepy, μια διαδικτυακή υπηρεσία θεραπείας που έχει ως στόχο να απλοποιήσει την πορεία προς τη λήψη θεραπευτικής βοήθειας και να βοηθήσει τους ανθρώπους να νιώσουν καλύτερα ψυχικά.
Αν έπρεπε να αναφέρουμε μία μόνο σύσταση που έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει οποιονδήποτε αισθάνεται καταβεβλημένος από τις πληροφορίες ή τις σκέψεις του, αυτή θα ήταν η εξής. Φανταστείτε να παρακολουθείτε ένα δράμα που σας παρασύρει στην πλοκή. Νιώθεις την ένταση, αναπνέεις με δυσκολία, και στην καλύτερη περίπτωση, παίζει ένα τετριμμένο τραγούδι – μια διαφήμιση. Και συνειδητοποιείς ότι κάθεσαι εκεί, χωρίς τίποτα από αυτά να σε επηρεάζει, η συγκίνηση ξεθωριάζει και αναπνέεις ξανά.
Σε αυτό το παράδειγμα, επισημαίνουμε τρία πράγματα:
Πρώτον, ότι τα συναισθήματα είναι ιδιαίτερα μεταδοτικά. Ακόμα και αν φτάνουν σε εμάς μόνο μέσω της οθόνης, τείνουμε να τις βιώνουμε τόσο δραματικά σαν να αφορούσαν εμάς τους ίδιους. Ξαφνικά, μας αγγίζουν πραγματικά αμέτρητες μοίρες και το βάρος των προβλέψεων. Και η ικανότητά μας να τους επηρεάσουμε; Είναι κοντά στο μηδέν. Αυτή τη στιγμή, γίνετε και πάλι θεατές. Πάρτε μια συνειδητή απόφαση να εγκαταλείψετε το δράμα. Επειδή όλοι έχουμε αυτή την επιλογή.
Δεύτερον, είναι ένα παράδειγμα μιας κατάστασης που πιθανώς όλοι μας έχουμε βιώσει στη ζωή μας – να παρακολουθούμε μια ταινία που μας κατακλύζει εντελώς. Και μετά αυτό το συναίσθημα όταν ξυπνάμε από την πλοκή του και είμαστε πάλι μόνοι μας. Έτσι, έχετε ήδη αυτή την εμπειρία, χρησιμοποιήστε την για τον εαυτό σας κάθε φορά που νιώθετε ότι όλα αυτά είναι υπερβολικά.
Και τρίτον, είναι η αναγνώριση ότι αν κάποιος ασχολείται με τα προβλήματα του κόσμου, είτε αυτά είναι φιλανθρωπικά, είτε αξιοκρατικά, είτε πολιτικά, συνήθως χάνει τα δικά του.
Είναι αδύνατο για ένα άτομο να σώσει τον κόσμο.
Μπορεί να συμβάλει στη σωτηρία της μόνο αν σωθεί ο ίδιος.
Ας προχωρήσουμε, λοιπόν, στους εσωτερικούς μας κόσμους.
Καμία σκέψη, ούτε καν οποιοδήποτε συναίσθημα, δεν είναι με την αληθινή έννοια του Εμείς. Είμαστε κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο συνείδηση, για παράδειγμα. Συνείδηση, στην οποία συχνά ασυνείδητα εισρέουν διάφορες σκέψεις – μερικές φορές ενδιαφέρουσες, μερικές φορές παράξενες, μερικές προσποιούνται ότι είναι προειδοποιήσεις για μια πραγματική απειλή. Ξέρετε αυτές τις ψυχαναγκαστικές και επίμονες σκέψεις που σέρνονται στο μυαλό σας ξανά και ξανά; Συνήθως είναι αυτά που συνδέονται με ένα συναίσθημα. Και το συναίσθημα που έχει τη μεγαλύτερη δύναμη πάνω μας είναι ο φόβος. Είναι όλα εκείνα τα σενάρια που ξεκινούν με – Τι θα γίνει αν…, Τι θα γίνει αν αρρωστήσω; Τι γίνεται αν χάσω τη δουλειά μου; Τι γίνεται αν είμαι μόνος;
Το ερώτημα είναι, τι καλό φέρνει στη ζωή μας; Και πώς να το αντιμετωπίσετε;
Αν διαπιστώσετε ότι δεν προκύπτει τίποτα καλό από την ιδέα σας, μπορείτε να προσπαθήσετε να την αφήσετε να φύγει. Μια επιλογή είναι να ξαναγίνετε παρατηρητής. Αυτή τη φορά παρατηρητής του δικού σας μυαλού και των δικών σας σκέψεων. Σε αυτό το σημείο δεν έχει σημασία από πού προέρχεται ή γιατί, δεν χρειάζεται να το αξιολογήσετε, δεν σας απειλεί. Χρειάζεται εξάσκηση, επειδή οι σκέψεις θέλουν να επιστρέφουν, αλλά τα καλά νέα είναι ότι ο επείγοντάς τους συνήθως εξασθενεί.
Εννοούμε αυτή τη στιγμή. Η προσοχή είναι σαν ένα παράθυρο – η θέα του καθορίζει την ατμόσφαιρα ολόκληρου του δωματίου. Η κατεύθυνση προς την οποία κατευθύνουμε την προσοχή μας επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας και στη συνέχεια τον τρόπο με τον οποίο αισθανόμαστε για τον εαυτό μας. Και το καλύτερο είναι ότι αν έχουμε επίγνωση αυτής της ικανότητας, μπορούμε να αρχίσουμε να παίζουμε με αυτήν.
Θυμάστε αυτή την άνοιξη; Όταν έγινε σαφές ότι υπήρχε απελπιστική έλλειψη ιατρικών προμηθειών σε όλη τη χώρα; Ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων άρχισε να ράβει ανιδιοτελώς κουρτίνες, κάποιοι τις πούλησαν, άλλοι τις δώρισαν, παρήγαγαν απολυμαντικό, πανεπιστήμια συνέβαλαν σε καινοτομίες, άλλοι άρχισαν να κάνουν μαθήματα στο σπίτι, να ψήνουν ψωμί, κάποιοι άσκησαν κριτική στην κυβέρνηση ή μποϊκοτάρισαν τα μέτρα. Ο καθένας από εμάς εστίασε αυτόματα την προσοχή του προς την κατεύθυνση που ήταν πιο κοντά στην καρδιά του.
Η ειλικρινής ευχή μας για όλους είναι να μπορούν να στρέφουν συνειδητά την προσοχή τους προς μια άλλη κατεύθυνση κάθε φορά που αισθάνονται άβολα στην αρχική. Σε όσους βοηθούν άφοβα σε μια κρίση, για να βρουν χρόνο για τον εαυτό τους, σε όσους βιώνουν θυμό για τους περιορισμούς, για να δουν όχι μόνο τι έχει πάει στραβά, αλλά και για το τι είμαστε ικανοί να κάνουμε ως άνθρωποι.
Ένα ακόμη πράγμα είναι σημαντικό να αναφερθεί. Η συνειδητή εργασία με την ενσυνειδητότητα δεν σημαίνει να διώχνουμε τα κακά πράγματα ή τα προκλητικά συναισθήματα. Αντίθετα, αυτά πρέπει να γίνουν κατανοητά και να βιώνονται. Ίσως να μην ξέρετε πώς να τα αντιμετωπίσετε ή να νιώθετε ότι κάνετε κύκλους, μην είστε μόνοι σας σε τίποτα από αυτά. Ένας ψυχοθεραπευτής μπορεί να σας βοηθήσει. Η ψυχοθεραπεία είναι πλέον διαθέσιμη σε όλους, ακόμη και σε περιόδους έκτακτης ανάγκης. Είτε πρόκειται για υποστήριξη στο πλαίσιο δωρεάν υπηρεσιών σε περιπτώσεις οξείας κρίσης είτε για διαδικτυακές πλατφόρμες όπως η Hedepy.
Τέλος, θα θέλαμε να σας πούμε το τελευταίο και ίσως το πιο σημαντικό πράγμα. Είναι απολύτως φυσικό σε μια δύσκολη κατάσταση να βιώνουμε ένα κύμα συναισθημάτων που δεν είχαμε γνωρίσει πριν. Κάθε κρίση, πράγματι κάθε κρίση, έχει αρχή, αλλά έχει και τέλος. Και το δικό σας. Και γι’ αυτό, αν το σκέφτεστε έστω και λίγο, ζητήστε βοήθεια από ψυχολόγο, ψυχίατρο, ψυχοθεραπευτή ή προπονητή. Μην το κάνετε μόνοι σας. Μπορείτε να βρείτε βοήθεια στο Hedepy.gr, και μπορείτε να επιλέξετε τον θεραπευτή που σας ταιριάζει καλύτερα και να κανονίσετε μια online συνεδρία για την επόμενη ημέρα.
Žaneta Krčilová, Συν-ιδρύτρια της Hedepy