Μοιάζει με σχέση, αλλά δεν οδηγεί πουθενά. Μήπως βρίσκεστε σε situationship; Θα σας βοηθήσουμε να αναγνωρίσετε τα σημάδια με σιγουριά και να καταλάβετε πότε είναι πιο υγιές να αποχωρήσετε από μια σχεδόν-σχέση.

Situationship: Πώς να Αναγνωρίσεις μια Σχεδόν-Σχέση και Πότε Είναι Υγιέστερο να την Αφήσεις Πίσω σου

Μοιάζει με σχέση, αλλά δεν οδηγεί πουθενά. Μοιράζεστε όμορφες, οικείες στιγμές, μετά όμως δεν υπάρχει επικοινωνία για μια ολόκληρη εβδομάδα. Ίσως φοβάσαι λιγάκι να κάνεις στον εαυτό σου την κρίσιμη ερώτηση.

Αν όλα αυτά σου φαίνονται οικεία, τότε μπορεί να έχεις κολλήσει σε μια σχεδόν σχέση (ή αλλιώς situationship). Μπορεί να εξελιχθεί σε κάτι σοβαρό; Και πώς βάζεις τέλος σε ένα situationship όταν πια δεν σου προσφέρει τίποτα; Ας το ανακαλύψουμε μαζί.

Τι Είναι ένα Situationship και Πόσο Διαρκεί;

Το situationship μπορεί να κρατήσει μήνες — ακόμη και χρόνια. Αλλά όλον αυτόν τον καιρό, παραμένει κάπου ανάμεσα σε μια κανονική σχέση και τα περιστασιακά ραντεβού. Δεν έχει ξεκάθαρο ορισμό και στην πραγματικότητα δεν φαίνεται να οδηγεί πουθενά. Συχνά είναι μονόπλευρη: το ένα άτομο επενδύει χρόνο και συναισθηματική ενέργεια, ενώ το άλλο είναι πάντα «πολύ απασχολημένο», με περιορισμένο χρόνο, και διστάζει να εκφράσει πώς νιώθει στ’ αλήθεια. Μπορεί να φέρνει όμορφες στιγμές στη ζωή σου, αλλά συνοδεύεται κι από μια τεράστια αίσθηση αβεβαιότητας.

Ίσως δεν σε έχει συστήσει καν στους φίλους ή την οικογένειά του. Και σίγουρα διστάζεις να τον/την προσκαλέσεις ως συνοδό σε μια επαγγελματική εκδήλωση ή σε έναν γάμο.  Υποθέτεις πως μάλλον δεν θα δεχόταν.

Situationship ή Σχέση:  Ποια Είναι η Διαφορά;

Η μεγαλύτερη διαφορά ανάμεσα σε μια situationship και σε μια υγιή σχέση είναι η (αν)ασφάλεια. Σε μια υγιή σχέση, ξέρεις με βεβαιτότητα ότι βρίσκεσαι σε σχέση. Έχετε μιλήσει ανοιχτά για το ότι είστε μαζί, αποτελείτε μέρος της ζωής ο ένας του άλλου, έχεις γνωρίσει τους φίλους και την οικογένειά του άλλου προσώπου, περνάτε ποιοτικό χρόνο μαζί και κάνετε σχέδια για το μέλλον. Όλα είναι ξεκάθαρα – χωρίς παιχνίδια και χωρίς αβεβαιότητα. Η αγάπη σας είναι αμοιβαία και ισορροπημένη. Δεν είσαι απλώς «κάποιος για να περνάει τα βράδια του» ή «μια ευχάριστη παρέα για τα σαββατοκύριακα».

Αν πιάνεις τον εαυτό σου να υπεραναλύει την κατάσταση  και αναρωτιέται συνεχώς τι ακριβώς “είστε”, ρίξε μια ματιά στο άρθρο μας για την υπερανάλυση. Ίσως σε βοηθήσει να ξεφύγεις από τον φαύλο κύκλο της αβεβαιότητας και των διαρκών σκέψεων.

situationship

ΤΕΣΤ:  Μήπως Είστε σε Σχεδόν-Σχέση (Situationship);

Έχεις την αίσθηση ότι κάτι δεν πάει καλά, αλλά δεν μπορείς να προσδιορίσεις τι. Μπορεί να βρίσκεσαι σε ένα situationship - ή ίσως αυτό που χρειάζεται είναι απλώς μια ειλικρινής συζήτηση. Κάνε το σύντομο τεστ μας και δες πού βρίσκεσαι.

Situationship Test: Απάντησε ειλικρινά με ΝΑΙ ή ΟΧΙ:

  1. Βλέπεστε τυχαία και όχι τόσο συχνά όσο θα ήθελες.
  2. Περνάτε μια υπέροχη μέρα ή ένα αξέχαστο Σαββατοκύριακο μαζί και μετά εξαφανίζεται για μέρες.
  3. Δεν έχετε κάνει ποτέ μια αληθινή συζήτηση για το τι είστε.
  4. Δεν αναγνωρίζετε δημόσια τη σχέση σας και αποφεύγετε τις λέξεις «το αγόρι μου» ή «η κοπέλα μου».
  5. Βγαίνετε εδώ και αρκετούς μήνες, αλλά δεν έχετε γνωρίσει την οικογένεια ή τους στενούς του φίλους.
  6. Η κουβέντα για το κοινό σας μέλλον μοιάζει με θέμα ταμπού.
  7. Θα ήθελες να τον/την καλέσεις ως συνοδο σε ένα πάρτι ή έναν γάμο, αλλά μάλλον δεν θα δεχόταν.
  8. Το σεξ είναι μεγάλο - ίσως το μεγαλύτερο - μέρος της σχέσης σας.
  9. Νιώθεις αβεβαιότητα και απογοήτευση. Θέλεις να προχωρήσει η σχέση, αλλά φοβάσαι να εκφράσεις τα συναισθήματά σου και τις ανάγκες σου.
  10. Συχνά βρίσκεις δικαιολογίες για τη συμπεριφορά του/της: «είναι απλά πολύ απασχολημένος/η», «περνάει δύσκολη φάση», ή «το σκυλάκι του/της είναι άρρωστο».

Όσο περισσότερα ΝΑΙ απάντησες, τόσο πιο πιθανό είναι ότι βρίσκεσαι σε ένα situationship.
Σύμφωνα με έρευνες, σχεδόν οι μισοί άνθρωποι ηλικίας 18–34 έχουν βρεθεί σε μια σχεδόν-σχέση. Οπότε δεν είσαι μόνος/η. Τα situationships και τα περιστασιακά ραντεβού έχουν μετατραπεί, σε έναν βαθμό, σε σύγχρονη τάση, κυρίως ανάμεσα στους νεότερους ανθρώπους. Αλλά το πραγματικό ερώτημα είναι: Πώς μπορείς να προστατέψεις τον εαυτό σου από την ανασφάλεια που γεννά αυτή η «γκρίζα ζώνη»;

Πολλοί άνθρωποι αναζητούν την ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη για σύνδεση και την επιθυμία για ελευθερία. Και αυτό οδηγεί στο όλο και πιο συχνό φαινόμενο των situationships. Αυτο το είδος σχέσης προσφέρει στους ανθρώπους, ειδικά στις πιο νέες γενιές, οικειότητα, προσοχή και ποιοτικό χρόνο με κάποιον, χωρίς όμως τη δέσμευση που απαιτεί μια «κανονική» σχέση. Αυτό τους δίνει την ελευθερία να εξερευνήσουν και άλλες επιλογές. Μπορούν να περνούν όμορφα με κάποιον, χωρίς να αισθάνονται ότι υπάρχει αποκλειστικότητα και δέσμευση. Ωστόσο, ένα situationship δεν προσφέρει πάντα τη μακροπρόθεσμη στήριξη και ασφάλεια που, αργά ή γρήγορα, οι περισσότεροι χρειαζόμαστε στη ζωή μας. Δεν είναι σπάνιο, λοιπόν, μετά από κάποιο διάστημα, πολλοί να επιστρέφουν σε αποκλειστικές σχέσεις, όπου υπάρχει σταθερότητα, ειλικρίνεια και κοινά όνειρα για το μέλλον. Ως επαγγελματίας ψυχολόγος, διαπιστώνω πως ο τρόπου που λειτουργούμε μέσα σε τέτοιου τύπου ασαφείς σχέσεις μπορεί να επηρεάσει βαθιά την αυτοπεποίθηση, την αυτοεκτίμηση και την εμπιστοσύνη που δείχνουμε γενικά μέσα στις σχέσεις μας, ειδικά στα άτομα με αυξημένη ευαισθησία. . Οι εμπειρίες αυτές μπορούν να αφήσουν μακροχρόνια αποτυπώματα, τα οποία ενδέχεται να επηρεάσουν όχι μόνο τις μελλοντικές ερωτικές σχέσεις, αλλά και άλλους τομείς της ζωής.
PhDr. Andrea Fejová
PhDr. Andrea Fejová

6 Βήματα για να Διαχειριστείς ένα Situationship

Το situationship δεν είναι πάντοτε κάτι κακό. Κάποιες φορές, λειτουργεί καλά και για τα δύο άτομα. Αλλά αν αρχίζεις να νιώθεις πως θέλεις κάτι πιο ουσιαστικό, και η παρούσα κατάσταση δεν σε ικανοποιεί, ίσως ήρθε η ώρα να δοκιμάσεις να μετατρέψεις τη σχεδόν σχέση σε μια δεσμευτική σχέση. Και αν αυτό δεν γίνεται; Τότε ίσως είναι καιρός να αποχωρήσεις. Για να προστατεύσεις τον εαυτό σου και να δημιουργήσεις χώρο για κάτι που πραγματικά σου αξίζει. Πάμε να δούμε 6 απλά βήματα που θα σε βοηθήσουν να ξεκαθαρίσεις την κατάσταση και να βρεις ηρεμία μέσα σου.

1. Γίνε Ειλικρινής με τον Εαυτό σου: Τι θέλεις πραγματικά;

Προσπάθησε να φανταστείς πώς θα ήταν για εσένα η ιδανική σχέση - αυτή στην οποία θα ένιωθες αληθινά ευτυχισμένος/η. Τι είναι αυτό που λαχταράς; Δέσμευση; Συναισθηματική ασφάλεια; Περισσότερη προσοχή και κοινό χρόνο; Η απλώς ειλικρίνεια και ανοιχτή επικοινωνία; Όσο πιο καθαρά κατανοήσεις τις πραγματικές σου ανάγκες, τόσο πιο εύκολο θα είναι να τις εκφράσεις και να διεκδικήσεις αυτό που σου αξίζει.

2. Κάνε μια Ειλικρινή και Ανοιχτή Συζήτηση

Το ξέρουμε: δεν είναι εύκολο. Αλλά μια ειλικρινής συζήτηση είναι ο μόνος τρόπος για να δεις αν βρίσκεστε πραγματικά στην ίδια σελίδα. Μπορείς να δοκιμάσεις να πεις κάτι όπως:
«Μου αρέσει πολύ να είμαι μαζί σου, αλλά νιώθω την ανάγκη να ξέρω πού πάει όλο αυτό.»
 «Νοιάζομαι για σένα, αλλά με πληγώνει το να μην ξέρω τι έχουμε. Εσύ πώς το βλέπεις;»

Το πιο σημαντικό είναι να εκφραστείς ήρεμα, χωρίς κατηγορίες - και να δώσεις στον άλλον τον χώρο να απαντήσει. Να είσαι ειλικρινής για όσα σου λείπουν από αυτή τη σχέση. Ζήτα καθαρά την αλλαγή που χρειάζεσαι.

what is situationship

3. Δώσε Σημασία στις Πράξεις, Όχι στα Λόγια

Οι αληθινές απαντήσεις δεν βρίσκονται στα λόγια, αλλά στη συμπεριφορά. Σου λέει ότι σε αγαπά, αλλά δεν κάνει ποτέ σχέδια για το μέλλον; Υπόσχεται ότι «θα αλλάξει», αλλά ακόμα δεν σε έχει συστήσει στην οικογένειά του/της; Ίσως ήρθε η στιγμή να σταματήσεις να επενδύεις τόση ενέργεια σε κάποιον που βάζει πρώτα τη δική του άνεση, αντί για τα δικά σου συναισθήματα. Δεν πιστεύεις ότι αξίζεις κάτι περισσότερο από αυτό;

4. Δώσε στη Σχέση μια Ευκαιρία - Αλλά Βάλε Χρονικό Όριο

Αν σου πει πως χρειάζεται χρόνο, είναι θεμιτό να τον δώσεις - αλλά όχι επ’ αόριστον. Βάλε ένα ρεαλιστικό χρονικό όριο στο μυαλό σου (π.χ. λίγες εβδομάδες ή έναν μήνα) και δες αν η σχέση κινείται πραγματικά προς την κατεύθυνση που συμφωνήσατε. Μην μένεις μόνο υποσχέσεις. Παρατήρησε την πρόοδο στην πράξη.

5. Μην Παρακαλάς και Μην Συμβιβάζεσαι με Λιγότερα

Μια σχέση πρέπει να είναι αμοιβαία επιλογή, όχι κάτι για το οποίο πρέπει να προσπαθείς μονόπλευρα.  Αξίζεις κάποιον που σε θέλει πραγματικά, όχι μόνο όταν είναι βολικό. Μην αρχίσεις να καταβάλλεις περισσότερη προσπάθεια απ’ ό,τι πριν, μόνο και μόνο για να «κρατήσεις» τη σχέση. Άφησε το άλλο πρόσωπο να κάνει το επόμενο βήμα και απλώς παρατήρησε τι θα συμβεί.

Ίσως σου φανεί χρήσιμο και το άρθρο μας με πρακτικά βήματα για την αυτοαγάπη. Γιατί η αγάπη προς τον εαυτό μας είναι αυτή που καθορίζει τις σχέσεις μας και ορίζει τι είμαστε διατεθειμένοι να δεχτούμε μέσα σε αυτές.

6. Αν Δεν Οδηγεί Πουθενά, Βρες τη Δύναμη να Αποχωρήσεις

Έθεσες ένα χρονικό όριο. Πέρασε. Και τίποτα δεν άλλαξε; Τότε ίσως είναι στιγμή να αναρωτηθείς ειλικρινά: είναι μια σχέση που θέλεις πραγματικά να συνεχίσεις; Ξέρουμε πόσο δύσκολο είναι να φύγεις από κάποιον που νοιάζεσαι. Αλλά, σε βάθος χρόνου, το να επιλέξεις εσένα θα σε γλιτώσει από πολλή συναισθηματική φθορά. Και ποιος ξέρει; Ίσως έτσι δημιουργήσεις τον χώρο για έναν άνθρωπο που σε θέλει όσο εσύ θέλεις εκείνον.

Αν σου φαίνεται αδύνατο να αποχωρήσεις, αξίζει να αναρωτηθείς γιατί. Μήπως σε σταματάει ο φόβος της μοναξιάς; Ή μήπως είναι θέμα αυτοεκτίμησης και αυτοαγάπης; Το να κατανοήσεις την πραγματική αιτία της δυσκολίας σου και να δουλέψεις πάνω σ’ αυτή είναι κάτι με το οποίο η ψυχοθεραπεία μπορεί πραγματικά να σε βοηθήσει.

Αναρωτιέσαι πώς μοιάζει μια υγιής, σταθερή σχέση;  Δες τα 5 βασικά χαρακτηριστικά μιας υγιούς σχέσης, σύμφωνα με τους ψυχολόγους. Γιατί η αγάπη μπορεί να κρατήσει - όταν έχει τα σωστά θεμέλια.

end of situationship

Ήρθε η Ώρα να Φύγεις από το Situationship - Πώς να το Κάνεις Χωρίς Δράματα

Κατάλαβες πως αξίζεις περισσότερα, οπότε ήρθε η στιγμή να φύγεις. Αλλά… πώς να το κάνεις χωρίς δράματα; Πρώτα απ’ όλα δείξε καλοσύνη στον εαυτό σου. Ξέρουμε ότι πονάει. Αλλά πήρες τη σωστή απόφαση. Μια γενναία και  σημαντική απόφαση, προς όφελος της συναισθηματικής σου ισορροπίας. Ακολουθούν μερικές πρακτικές συμβουλές για να τερματίσεις τη σχέση με σεβασμό και χωρίς δράματα:

1. Προετοιμάσου για τη Συζήτηση

Μπορεί να μην ήταν «σχέση» με την παραδοσιακή έννοια του όρου, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο χωρισμός δεν πονάει. Γι’ αυτό είναι πολύ βοηθητικό να ξεκαθαρίσεις μέσα σου τι θέλεις να πεις. Όταν έχεις τις σκέψεις σου οργανωμένες, θα είναι πιο εύκολο να μείνεις σταθερός/ή και να μην κάνεις πίσω την τελευταία στιγμή.

2. Αν Είναι Εφικτό, Τελείωσέ Το Από Κοντά

Ακόμη κι αν η σχέση δεν είχε επίσημη μορφή, το να την τελειώσεις από κοντά δείχνει σεβασμό, τόσο προς το άλλο πρόσωπο όσο και προς τον εαυτό σου. Διάλεξε έναν ήσυχο χώρο όπου νιώθεις ασφάλεια και δεν θα σας διακόψει κανείς. Το σωστό περιβάλλον μπορεί να κάνει μια δύσκολη συζήτηση λίγο πιο εύκολη και για τους δυο σας.

3. Να Είσαι Ειλικρινής, Χωρίς να Κατηγορείς

Μίλα ανοιχτά για το πώς νιώθεις, αλλά χωρίς να ρίχνεις ευθύνες. Χρησιμοποίησε προτάσεις σε πρώτο πρόσωπο, όπως:
 «Νοιάζομαι για σένα, αλλά όλο αυτό με πληγώνει και δεν μπορώ να συνεχίσω έτσι».
 «Δεν νιώθω καλά που η σχέση μας δεν προχωράει. Έχω ανάγκη από κάτι διαφορετικό».

Το κλειδί είναι να μην μπλεις σε ατέρμονες συζητήσεις ή σε υπεράσπιση της απόφασής σου. Κράτησε τη στάση σου ξεκάθαρη και σταθερή, πάντα με σεβασμό προς το άλλο πρόσωπο.

4. Προετοιμάσου για Αντίδραση

Το άλλο πρόσωπο μπορεί να συμφωνήσει. Μπορεί να προσπαθήσει να σε πείσει ότι θα αλλάξει. Ίσως γίνει ψυχρός ή, αντίθετα, καταφύγει σε συναισθηματικό χειρισμό. Ό,τι κι αν συμβεί, μείνε σταθερός/ή στην απόφασή σου. Αν έχεις αποφασίσει να φύγεις, υπάρχει σοβαρός λόγο και αξίζει να τον σεβαστείς.

5. Θέσε Ξεκάθαρα Όρια και Κόψε την Επικοινωνία

Το να διατηρήσεις επαφή θα παρατείνει τον πόνο σου. Εξήγησε ξεκάθαρα ότι αυτό είναι το τέλος και ότι χρειάζεσαι απόσταση. Αν σε αναζητήσει ξανά, μην απαντήσεις. Κι αν το άλλο πρόσωπο προσπαθήσει να παραμείνει στη ζωή σου, θέσε σαφή και σταθερά όρια στην επικοινωνία σας.

situationship

6. Δώσε Χώρο στα Συναισθήματά σου

Το τέλος κάθε σχέσης πονάει. Δεν ήταν απλώς κάτι για να περνάς τον χρόνο σου. Από τη δική σου πλευρά, ήταν μια σύνδεση, στην οποία επένδυσες συναισθήματα, χρόνο και ελπίδα. Δώσε στον εαυτό σου τον χρόνο που χρειάζεται για να θρηνήσει. Κράτησε τον εαυτό σου απασχολημένο, και μείνε κοντά σε ανθρώπους που μπορούν να σε κάνουν να γελάσεις. Πιθανόν κάποιος από τους φίλους σου σου είχε πει «στα έλεγα εγώ». Τώρα θα είναι εκεί τώρα για να σε στηρίξει.

7. Θύμισε στον Εαυτό σου Γιατί Έφυγες

Όταν αρχίζουν να σε κυριεύουν οι αμφιβολίες, θυμήσου τους λόγους που σε έκαναν να φύγεις. Αν χρειαστεί, γράψ’ τους σε ένα χαρτί. Αξίζεις μια σχέση στην οπόια νιώθεις ότι αγαπίεσαι. Και παρόλο που τώρα ίσως σου φαίνεται αδύνατο, μια μέρα θα ευχαριστείς τον εαυτό σου που πήρες αυτή την απόφαση. Η σωστή σχέση για σένα... σε περιμένει!

Το Situationship Είναι Θέμα που Αξίζει να Δουλευτεί στη Θεραπεία

Μερικές φορές, αυτό που χρειάζεσαι είναι μια αντικειμενική ματιά ενός τρίτου. Ένας ψυχοθεραπευτής μπορεί να σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις μοτίβα συμπεριφοράς και να καταλάβεις γιατί μπαίνεις ξανά και ξανά σε τέτοιες σχέσεις.  Με αυτή τη γνώση, θα είσαι πιο έτοιμος να αναγνωρίσεις τι σημαίνει αληθινή, υγιής σχέση και θα μπορέσεις να επιλέξεις μια σχέση που σε κάνει πραγματικά ευτυχισμένο.

Στην Hedepy θα βρεις σίγουρα τον ψυχοθεραπευτή που σου ταιριάζει, ανάμεσα σε δεκάδες πιστοποιημένους ψυχοθεραπευτές. Για να το κάνουμε πιο εύκολο, έχουμε φτιάξει ένα σύντομο τεστ 5 λεπτών που θα σου προτείνει τον κατάλληλο ειδικό. Η πρώτη σου συνεδρία μπορεί να είναι μόλις λίγες μέρες μακριά.

Αμφιταλαντεύεστε για το αν η θεραπεία είναι για σας;

Σίγουρα αξίζει να τη δοκιμάσετε
Η πρώτη μου Συνεδρία: Πώς να Προετοιμαστώ και τι να Περιμένω

Η πρώτη μου Συνεδρία: Πώς να Προετοιμαστώ και τι να Περιμένω

Όλοι έχουν πολλές ερωτήσεις πριν από την πρώτη τους συνεδρία θεραπείας. Χρειάζεται θάρρος για να εκμυστηρευτείς σε έναν άγνωστο τις προσωπικές σου δυσκολίες. Αλλά το πιο δύσκολο είναι να κάνεις το πρώτο βήμα. Γι' αυτό έχουμε συγκεντρώσει όλα όσα μπορεί να σας ενδιαφέρουν σχετικά με την πρώτη σας συνεδρία ψυχοθεραπείας, προκειμένου να διευκολύνουμε όσο το δυνατόν περισσότερο αυτό το πρώτο βήμα για εσάς.
Πλήρης προβολή
Τι Είναι η Ψυχοθεραπεία; Και Για Ποιον Είναι;

Τι Είναι η Ψυχοθεραπεία; Και Για Ποιον Είναι;

Εάν σκέφτεστε να ξεκινήσετε ψυχοθεραπεία, σίγουρα αξίζει να τo δοκιμάσετε. Η ψυχοθεραπεία δεν χρειάζεται να είναι η έσχατη λύση σε μια περίοδο κρίσεων, ούτε απευθύνεται μόνο σε όσους αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας. Είναι κατάλληλη για οποιονδήποτε θέλει να δουλέψει με τον εαυτό του και να τον κατανοήσει καλύτερα.
Πλήρης προβολή
Λειτουργεί η Online Ψυχοθεραπεία; Δεν Είναι Καλύτερη η Θεραπεία Πρόσωπο με Πρόσωπο;

Λειτουργεί η Online Ψυχοθεραπεία; Δεν Είναι Καλύτερη η Θεραπεία Πρόσωπο με Πρόσωπο;

Έρευνες έχουν δείξει ότι η διαδικτυακή ψυχοθεραπεία είναι εξίσου αποτελεσματική με τις συνεδρίες δια ζώσης. Οι θεραπευόμενοι τη θεωρούν έναν πρακτικό και ευέλικτο τρόπο πρόσβασης σε εξειδικευμένη ψυχοθεραπευτική υποστήριξη, αναγνωρίζοντας τα πολλαπλά της πλεονεκτήματα.
Πλήρης προβολή

Εάν η κατάσταση της ψυχικής σας υγείας απειλεί εσάς ή τους γύρω σας, επικοινωνήστε αμέσως με τη Γραμμή Βοήθειας Έκτακτης Ανάγκης (τηλέφωνο: 166). Οι ψυχοθεραπευτές μας ή η Hedepy s.r.o. δεν είναι υπεύθυνοι για την κατάσταση της υγείας σας.
VisaMastercardGoogle PayApple PayPayPal